GENEVE. In de Zwitserse stad Genève is op 19 juni voor het eerst de nieuwe Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, de hoogste mensenrechteninstantie ter wereld, bijeengekomen.
VN-secretaris-generaal Kofi Annan opende, in aanwezigheid van zeshonderd ministers en diplomaten, de vergadering. In zijn toespraak stelde Kofi Annan: ‘Gebrek aan respect voor mensenrechten en menselijke waardigheid is de fundamentele reden waarom de wereldvrede op dit moment zo kwetsbaar is en de welvaart zo ongelijk is verdeeld’.
De uit 47 landen bestaande Mensenrechtenraad vervangt de in maart opgeheven Commissie voor de Mensenrechten. De nieuwe VN-organisatie wordt permanent in Genève gevestigd.
De vraag is in hoeverre deze nieuwe waakhond voor de mensenrechten effectiever zal zijn dan zijn voorganger. Mensenrechtenorganisaties geven de opvolger van de veel bekritiseerde Mensenrechtencommissie het voordeel van de twijfel, omdat de ‘ernstigste overtreders’ geen deel meer uitmaken van de nieuwe raad.
De oude Mensenrechtencommissie lag onder vuur, omdat landen met een slechte reputatie op het gebied van de mensenrechten er zitting in hadden. In de nieuwe raad zitten nog steeds landen met een slechte mensenrechtenreputatie als Cuba, China en Rusland, maar de meest ernstige overtreders, zoals Syrië, Sudan en Zimbabwe, zitten er nu niet in. Nieuw is, dat de VN een lidstaat die de mensenrechten ‘systematische schendt’, met een tweederde meerderheid kan uitsluiten van de Mensenrechtenraad.
De nieuwe raad zal vaker bijeenkomen dan zijn voorganger. Het is de bedoeling dat de leden minstens drie keer per jaar bijeenkomen. De Mensenrechtencommissie vergaderde maar één keer per jaar.
Onderwerpen die verschillende landen aan de orde willen stellen zijn de situatie in Myanmar, Noord-Korea, Sudan en de door Israël bezette gebieden, de door de VS geleide oorlog tegen terrorisme, de vermoedelijke mishandeling in de Amerikaanse detentiecentra en respect voor religie naar aanleiding van de cartoons over de profeet Mohammed in sommige westerse landen die voor veel ophef zorgden in moslimlanden.
Het NJCM heeft op 11 mei jl. haar standpunt over de VN-mensenrechtenraad bekendgemaakt. Het NJCM vindt de uitslag van de verkiezingen voor de nieuwe Mensenrechtenraad teleurstellend, gezien het feit dat een groot aantal landen met een dubieuze mensenrechtenreputatie verkozen is. Voorts vindt het NJCM het teleurstellend dat de raad van ondercommissie van de Economic and Social Council (ECOSOC) is verworden tot subsidiair orgaan van de Algemene Vergadering, waarbij slechts de mogelijkheid is geboden om deze na vijf jaar te upgraden tot hoofdorgaan van de VN. Het NJCM stelt ook vast dat het gemakkelijker is geworden om in urgente situaties bijeen te komen tijdens een speciale zitting, al is het initiatief hiertoe beperkt tot de leden van de Mensenrechtenraad. Al met al zal de nieuwe Mensenrechtenraad naar het oordeel van het NJCM hierdoor effectiever en daadkrachtiger dan de oude Commissie voor de Mensenrechten tegen mensenrechtenschendingen kunnen optreden.
