NJCM geeft commentaar op concept-besluit terugkeer en vreemdelingenbewaring

DEN HAAG. Het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) heeft op 30 november 2015 per brief aan de Minister van Veiligheid en Justitie commentaar gegeven op het concept-besluit terugkeer en vreemdelingenbewaring. Het NJCM gaf eerder, op 21 februari 2014, samen met een aantal andere organisaties commentaar op het concept-wetsvoorstel Terugkeer en vreemdelingenbewaring. Het onlangs bij de Tweede Kamer ingediende wetsvoorstel, alsmede het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State, het Nader Rapport en het concept‐besluit zijn voor het NJCM aanleiding voor een aantal opmerkingen.

Het NJCM is verheugd dat het wetsvoorstel naar aanleiding van kritiek van verscheidene kanten op een aantal punten is gewijzigd. Op essentiële punten is het wetsvoorstel helaas ongewijzigd gebleven. In het bijzonder wil het NJCM opmerken dat de terechte kritiek van de Afdeling advisering van de Raad van State in het advies van 18 december 2014 niet voldoende serieus is genomen.

In de brief aan de Minister van Veiligheid en Justitie van 30 november jl. brengt het NJCM, kort samengevat, onderstaande punten onder de aandacht. De volledige versie van de brief kan onderaan dit bericht worden gedownload.

In het concept-besluit (voorgestelde wijziging van artikel 5.3 Vreemdelingenbesluit 2000) staat dat bij de keuze van een bepaald soort maatregel wordt betrokken in hoeverre de vreemdeling meewerkt aan terugkeer en in de gelegenheid is terug te keren. Het NJCM merkt op dat indien een vreemdeling meewerkt aan terugkeer geen grond bestaat voor detentie en dus evenmin voor het toepassen van een lichter middel.
Het wetsvoorstel wekt de indruk op sommige punten te zijn geënt op de huidige praktijk waarbij de inrichting en het regime een penitentiair karakter hebben.
De uitleg van de staatssecretaris van artile 16, eerste lid, van de Terugkeerrichtlijn en de jurisprudentie acht het NJCM onjuist. Op de Nederlandse staat rust ten minste een serieuze inspanningsverplichting om binnen afzienbare tijd gespecialiseerde inrichtingen te bouwen, die niet met een gevangenis zijn te vergelijken.
Een goed mechanisme waarmee kwetsbaarheid van personen wordt vastgesteld is volgens het NJCM van groot belang.
Het NJCM constateert met instemming dat de mogelijkheden om contact te onderhouden met de buitenwereld zijn verruimd. Niettemin zijn de mogelijkheden nog steeds te beperkt. Dat geldt bijvoorbeeld voor het aantal bezoekuren.
Een ander bezwaar is dat in het wetsvoorstel opnieuw de mogelijkheid van herhaalde detentie niet is uitgesloten.
In de Memorie van Toelichting staat vermeld dat de aanbevelingen van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) en Amnesty International om extra notificatieverplichtingen voor de advocaat in te bouwen in het wetsvoorstel niet zijn opgevolgd. Bij ingrijpende maatregelen, zoals het plaatsen in een isolatiecel, is een dergelijke verplichting van groot belang.
In het voorliggende wetsvoorstel is in artikel 44 ingevoegd dat de bevoegdheid van de directeur geweld en vrijheidsbeperkende middelen toe te passen tevens kan worden aangewend voor verplaatsingen in het kader van het terugkeerproces vanuit of binnen de inrichting voor vreemdelingenbewaring. Het NJCM merkt op dat de Raad van State in haar advies heeft aangegeven dat onduidelijk is waarom het noodzakelijk is dat ook de directeur van de inrichting voor vreemdelingenbewaring deze bevoegdheden heeft ter uitvoering van de aanzeggingen en vorderingen zoals bedoeld in artikelen 61 en 63 van de Vw 2000. De reactie in het Nader Rapport kan het NJCM niet overtuigen.