Rechter erkent ernstige mensenrechtenschendingen Egypte, maar staat wapenexport toch toe

De rechtbank Den Haag heeft vandaag, dinsdag 23 november 2021, uitspraak gedaan in een procedure over wapenexport naar Egypte. De rechter constateerde dat de ernstige mensenrechtensituatie in Egypte “een gegeven” is, maar dat gegeven leidt niet tot een oordeel dat wapenexport niet meer mag plaatsvinden. De eisende partijen, een coalitie van vredes- en mensenrechtenorganisaties PAX, Stop Wapenhandel en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM), beraden zich nu op nadere juridische stappen.

Anna Timmerman, directeur van PAX noemt de conclusie van de rechter teleurstellend, omdat de rechter de Staat strikter aan de regels had moeten houden. ,,Nederland is gehouden aan internationale regels over wapenhandel. Wij blijven vinden dat wapens uitvoeren naar het regime in Egypte moet stoppen, omdat er mensenlevens op het spel staan.”

Gebrek aan informatievoorziening

De rechter vindt dat de organisaties beter hadden moeten bewijzen dat wapenlevering aan Egypte een probleem is. Volgens de NGO’s is het juist de Nederlandse Staat die aannemelijk moet maken dat er geen risico is dat deze wapens worden ingezet bij mensenrechtenschendingen. De reputatie van de krijgsmacht van generaal Al-Sisi is erg slecht. De organisaties wijzen erop dat de Staat beschikt over informatie van inlichtingendiensten waar zij juist geen toegang tot hebben. Ook zijn journalisten niet toegestaan in gebieden waar de ergste mensenrechtenschendingen gepleegd worden. Bij twijfel over de mensenrechtensituatie zouden wapendeals moeten worden afgewezen, aldus de NGO’s, dat is dus anders dan wat de Staat doet.

Uitspraak is een stap voorwaarts

Jelle Klaas, van het PILP-NJCM en advocaat van de organisaties in deze procedure, licht toe: ,,Het is een goede stap dat de rechter inhoudelijk naar de zaak heeft gekeken. Het is alleen wel erg teleurstellend dat de rechter de vredes- en mensenrechtenorganisaties niet volgt in hun standpunten. Wat ons betreft is het evident dat het hier gaat om leveringen in strijd met de mensenrechten.” Vervolgens stelt hij dat het jammer is dat de rechter deze conclusie verbindt aan deze feiten.” Internationaal is het vrij uniek dat een rechter überhaupt inhoudelijk oordeelt over een wapenexportvergunning.

Eén Egyptische krijgsmacht

De NGO’s hebben op de zitting een filmpje laten zien van het Egyptische leger zelf, waarin burgers worden doodgeschoten en marineschepen te zien zijn. Wendela de Vries van Stop Wapenhandel: “Nederland doet of de Egyptische marine losstaat van de rest van de krijgsmacht. Onder meer door de inzet van Special Forces, de Egyptische ‘Navy Seals’, is het zeer aannemelijk dat ook Nederlandse militaire systemen kunnen worden gebruikt bij de mensenrechtenschendingen van de Egyptische krijgsmacht. Uiterst teleurstellend dat de rechter dit geen halt heeft willen toeroepen.”