Defence for Children en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten dagen de Nederlandse Staat en publieke waterbedrijven Dunea en PWN voor de rechter. In Nederland worden gezinnen met kinderen afgesloten van het water als de ouders de waterrekening niet hebben betaald. Dit is in strijd met kinderrechten en mensenrechten die zijn vastgelegd in het VN-Kinderrechtenverdrag en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Kinderen kunnen er niets aan doen dat hun ouders de rekening niet kunnen betalen. Toch weigeren de Nederlandse overheid en de publieke waterbedrijven, zoals Dunea en PWN, om te stoppen met de afsluiting van kinderen van het water. Mariëlle Bahlmann, juridisch adviseur Jeugdrecht bij Defence for Children: ”Wij vinden dit onbegrijpelijk. Water is onmisbaar voor het leven en de gezondheid van een kind. Wij vragen de rechter om te verbieden dat kinderen van het water worden afgesloten.”
Schadelijke gevolgen
Water is een basisbehoefte die essentieel is voor kinderen om te kunnen leven en om zich gezond te kunnen ontwikkelen. Dit wordt ook bevestigd door de Wereldgezondheidsorganisatie die aangeeft dat er per persoon 50 tot 100 liter water per dag nodig is om te voldoen aan de basisbehoeften en om zeer ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen. Beperkte toegang tot water voor consumptie en hygiëne, en dus helemaal afsluiting van water, kan verschillende ziekten tot gevolg hebben, waaronder diarree en uitdroging, maar ook infectieziekten. Het is ook pijnlijk duidelijk geworden tijdens de uitbraak van het coronavirus dat schoon water en hygiënemaatregelen van levensbelang zijn. Daarnaast heeft een tekort aan water impact op de mentale ontwikkeling en ontplooiing van kinderen door bijvoorbeeld schooluitval in verband met ziekte of schaamte omdat het kind zich niet kan wassen.
Verantwoordelijkheid
Bahlmann maakt zich zorgen om waterafsluitingen bij kinderen en over wat dit betekent voor de gezondheid en ontwikkeling van kinderen. “Kinderen moeten vanwege hun kwetsbaarheid extra bescherming krijgen. Overheden moeten daarom het belang van het kind voorop te stellen bij het maken en uitvoeren van beleid.” Het recht van kinderen op water is zo’n belangrijk recht dat overheden ervoor moeten zorgen dat ieder kind de toegang tot zuiver drinkwater behoudt, ook als ouders de rekening niet kunnen betalen. Wanneer kinderen toch afgesloten worden van het water, levert dit volgens het VN-Kinderrechtenverdrag ontoelaatbare discriminatie op.
Afsluitbeleid en waterzaak
In 2018 is de gewijzigde regeling afsluitbeleid kleinverbruikers in werking getreden. Op basis van deze regeling kunnen huishoudens worden afgesloten van het water. Alleen kwetsbare consumenten voor wie afsluiting van het water ernstige gezondheidsrisico’s meebrengt, worden uitgesloten van het afsluiten van water. Kinderen zijn in de afsluitregeling niet aangemerkt als kwetsbare consumenten. Sinds deze regeling van kracht is, krijgen huishoudens die worden afgesloten van het water als zij hierom vragen een waterzak met 12 liter water per persoon om de eerste vier dagen mee door te komen. Concreet betekent dit dat een kind dat is afgesloten van het water toegang heeft tot 3 liter water per dag. Dit is de ver onder de 50 tot 100 liter water, die ieder persoon volgens de Wereldgezondheidsorganisatie per dag nodig heeft.
Oplossing
Dat de toegang tot voldoende schoon drinkwater een kinderrecht is, betekent niet dat water gratis moet zijn. De betaling en de levering zijn te splitsen. Een mogelijke oplossing zou dan ook zijn om de watervoorziening beschikbaar te houden in het geval dat er kinderen in het geding zijn, terwijl de vordering van het drinkwaterbedrijf op de ouders blijft bestaan. Dit gebeurt immers ook al bij kwetsbare consumenten met ernstige gezondheidsrisico’s die anders zouden worden afgesloten.
Verloop waterzaak
Defence for Children en het NJCM hebben in 2020 de Nederlandse Staat en publieke waterbedrijven Dunea en PWN voor de rechter gedaagd. De zaak is op 17 februari 2022 inhoudelijk behandeld door de rechtbank Den Haag. Lees hier meer over de procedure.
Op 6 april 2022 oordeelde de rechtbank Den Haag dat het niet per definitie onrechtmatig is wanneer gezinnen met kinderen worden afgesloten van drinkwater wanneer ouders hun waterrekening niet kunnen betalen. De volledige uitspraak kan hier worden geraadpleegd.
Op 8 november 2022 is de Memorie van Grieven ingediend. De wederpartijen, de Nederlandse Staat, Dunea en PWN, moeten hun reactie hierop, de Memorie van Antwoord, medio februari 2023 indienen.
