Werkgroepen

De actieve leden van het NJCM zijn verenigd in werkgroepen, die gevormd zijn rond een bepaald thema of rechtsgebied. Zij houden de ontwikkelingen op hun terrein scherp in de gaten en nemen actie wanneer de situatie erom vraagt. Ze schrijven brieven aan verantwoordelijke ministers of de Tweede Kamer over wetsvoorstellen of beleidsvoornemens die niet voldoen aan mensenrechtenstandaarden. Ze rapporteren aan de Verenigde Naties over de naleving van mensenrechtenverdragen door Nederland. Ze organiseren bijeenkomsten over actuele mensenrechtelijke onderwerpen voor professionals en studenten. Ook verrichten zij juridisch onderzoek voor strategische procedures van het Public Interest Litigation Project (Stichting PILP).

Er zijn zeven werkgroepen binnen het NJCM:

Werkgroep Mensenrechten en Bedrijfsleven

De werkgroep Mensenrechten en Bedrijfsleven (MEB) houdt de ontwikkelingen in de gaten op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) en de naleving van de UN Guiding Principles on Business & Human Rights. De leden volgen nauwgezet wat de overheid, het bedrijfsleven en andere maatschappelijke organisaties op dit terrein doen en reageren daarop, bijvoorbeeld met een opiniestuk, een steunbrief of een inhoudelijk seminar.

Zo heeft de werkgroep zich de afgelopen tijd gebogen over de gevolgen van de vervuilende raffinaderij voor de bewoners van Curaçao. Verder organiseerde ze een inhoudelijk seminar over de rechtszaak die Milieudefensie tegen Shell heeft aangespannen omtrent het veroorzaken van klimaatschade en het niet in overeenstemming brengen van de bedrijfsactiviteiten met het klimaatakkoord van Parijs. Ook schreven enkele leden van de werkgroep een blog over het Klimaatakkoord in relatie tot de Urgenda-uitspraak.

Daarnaast delen de werkgroepleden regelmatig hun expertise op verzoek van het PILP, de ICJ en andere organisaties.

Werkgroep Europees recht

De leden van de werkgroep Europees recht richten zich op mensenrechten in de Europese Unie, de Raad van Europa en de verhouding tussen deze twee instituten. Daarbij speelt steeds de vraag wat de invloed hiervan is op Nederlandse wetgeving en beleid. Dossiers waar de werkgroep zich de laatste tijd op inzette waren Systeem Risico Indicatie (SyRI), discriminatie en racisme, waaronder hoofddoekdiscriminatie.

Vlak voordat de Algemene Verordening Gegevensbescherming in werking trad, organiseerde de werkgroep een seminar over de gevolgen hiervan voor het recht op privacy. Ook stelde de werkgroep een rapport samen voor de Europese Commissie tegen Racisme en Intolerantie (ECRI) dat in de zomer van 2018 Nederland bezocht.

Daarnaast schrijft de werkgroep Europees recht nieuwsberichten over mensenrechten en fundamentele vrijheden in Nederland en Europa voor de website van liberties.eu.

  • Voorzitter, interim: Wolfgang Sakulin
  • Gecommitteerde: Rick Lawson

Werkgroep Verdragsrapportages

De werkgroep Verdragsrapportages monitort de implementatie van internationale mensenrechtelijke verplichtingen door het Koninkrijk der Nederlanden. Het belangrijkste instrument dat de werkgroep hiervoor gebruikt is het schrijven van alternatieve rapportages aan de toezichthoudende VN-Comités. In deze rapportages beschrijven de leden van de werkgroep, hoe het Koninkrijk haar verplichtingen uit een specifiek verdrag implementeert en waar de juridische en uitvoerende knelpunten zitten. De rapportages worden geschreven in nauw contact met (academische) experts, maatschappelijke organisaties en NGO’s.

In 2019 schreef de werkgroep Verdragsrapportages de gezamenlijke NGO-rapportage over de naleving van het Internationale Verdrag inzake Burger en Politieke Rechten. De rapportage werd verstuurd naar het toezichthoudende Mensenrechtencomité en vervolgens ook gepresenteerd voor het Comité in Genève door één van de werkgroepleden. Het Comité kon op deze manier direct vragen stellen over de rapportage en zo werden de knelpunten in het Koninkrijk nog inzichtelijker gemaakt. In 2023 schreef de werkgroep een schaduwrapportage voor het VN-Comité inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten.

Naast het schrijven van de alternatieve rapportages, participeert de werkgroep in de procedures van de VN-Mensenrechtenraad. Dit doet zij bijvoorbeeld door een rapportage te schrijven voor de mensenrechtenexamens over het Koninkrijk der Nederlanden en door in nauw contact te staan met de Speciale VN-Rapporteurs.

Werkgroep Jeugdrecht

De werkgroep Jeugdrecht richt zich op mensenrechtelijke vraagstukken op het terrein van het jeugdstrafrecht, het jeugdbeschermingsrecht (inclusief het bestuursrecht) en het vreemdelingenrecht.

Eén van de thema’s waar de werkgroep zich op bezint, is (internationale) adoptie, meer specifiek het recht op afstammingsgegevens. Hierover is met geadopteerden gesproken om hun belangen in kaart te kunnen brengen. Een ander thema dat de aandacht heeft van de werkgroep is de gesloten jeugdhulp.

In 2018 schreef de werkgroep een reactie op de internetconsultatie over de Wet op het geboorteverlof. Ook is er een bijdrage geleverd aan de schaduwrapportage inzake het Anti-folterverdrag ten aanzien van de gesloten jeugdhulp, de voorlopige hechtenis en kinderhandel. De werkgroep heeft verder in het kader van het PILP een korte nota geschreven over wat het betekent voor kinderen als hun ouders van water worden afgesloten en in hoeverre dit toelaatbaar is vanuit kinderrechtenperspectief. Voorts zijn ‘kinderen in IS-gebied’ onderwerp van discussie geweest in 2018.

  • Voorzitter: Aysel Sabahoglu
  • Gecommitteerde: Goos Cardol

Werkgroep Staats- en Bestuursrecht

De overheid grijpt soms diep in het leven van burgers in. Dat is soms nodig, maar dat moet wel zorgvuldig in de gaten worden gehouden. De werkgroep besteedt daarom bijvoorbeeld aandacht aan de ontwikkelingen die spelen rondom inlichtingen en veiligheid.

Zo hebben de leden van de werkgroep een reactie geschreven op het wetsvoorstel voor de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv2017) en de bijbehorende beleidsregels. Andere thema’s waar de werkgroep zich op inzette zijn het Wetsvoorstel gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS) en een verkenning van het beleid van de overheid om voorlichting en anticonceptie aan te bieden aan kwetsbare vrouwen.

Werkgroep Strafrecht

Twee onderwerpen waarmee de werkgroep Strafrecht zich actief heeft bemoeid, zijn de laatste tijd regelmatig in het nieuws geweest: etnisch profileren door de Nederlandse politie en de oplegging van de levenslange gevangenisstraf.

Maar er is meer: de grote mate van toepassing van voorlopige hechtenis door Nederlandse rechters, de weigering van een afgifte Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG), de modernisering van het Wetboek van Strafvordering, terrorismebestrijding en het verlofstelsel in hoger beroep in strafzaken.

Wanneer de werkgroep ziet dat er misstanden zijn of merkt dat het beleid niet strookt met wet- en regelgeving wordt de expertise binnen de werkgroep aangewend om hier ruchtbaarheid aan te geven. Dat kan zijn door een opinieartikel, een seminar met professionals of het schrijven van een brief aan de verantwoordelijke beleidsmakers. Het komt zelfs voor dat deze middelen allemaal worden ingezet, zoals bij de levenslange gevangenisstraf.

In 2018 leverde de werkgroep input aan het Anti-foltercomité voor de schaduwrapportage met een stukje over de levenslange gevangenisstraf. In oktober 2018 organiseerde de werkgroep een seminar over de positie van het slachtoffer in het strafproces. Ook is de werkgroep Strafrecht leidend in een nieuw Europees project waar het NJCM aan deelneemt: Judges Uniting to Stop Terrorism with International, Constitutional and European law (JUSTICE).

Werkgroep Vreemdelingenrecht

Het verbeteren van de penibele en vaak marginale positie van migranten is één van de meest duidelijke uitdagingen als het gaat om mensenrechten in Nederland. De werkgroep Vreemdelingenrecht buigt zich over kwesties met betrekking tot het vluchtelingenrecht, gezinsmigratie, arbeidsmigratie, zaken die betrekking hebben op (het gebrek aan) nationaliteit, vreemdelingenbewaring en mensenhandel.

Ook signaleren de leden situaties waarin etnische minderheden onheus worden bejegend of anders worden behandeld. Juist voor mensen die te maken hebben met een vreemde cultuur, vreemde gewoontes en gebruiken, behoeven aandacht, zodat zij hier een menswaardig bestaan kunnen leiden.

In 2018 organiseerde de werkgroep een seminar over het onderscheid tussen de manier waarop naar gezinshereniging en het recht op gezinsleven wordt gekeken door het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU) in Luxemburg en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg.

  • Voorzitters: Ralph Severijns & Machteld van Werven
  • Gecommitteerde: Ashley Terlouw

Wil je kennismaken met één van de werkgroepen? Stuur een email naar njcm@law.leidenuniv.nl!

Bij de werkgroep Verdragsrapportages kunnen momenteel helaas geen nieuwe leden aansluiten – er wordt een wachtlijst gehanteerd.