Werkgroepen

De actieve leden van het NJCM zijn verenigd in werkgroepen, die gevormd zijn rond een bepaald thema of rechtsgebied. Zij houden de ontwikkelingen op hun terrein scherp in de gaten en nemen actie wanneer de situatie erom vraagt. Ze schrijven brieven aan verantwoordelijke ministers of de Tweede Kamer over wetsvoorstellen of beleidsvoornemens die niet voldoen aan mensenrechtenstandaarden. Ze rapporteren aan de Verenigde Naties over de naleving van mensenrechtenverdragen door Nederland. Ze organiseren bijeenkomsten over actuele mensenrechtelijke onderwerpen voor professionals en studenten.

Er zijn zeven werkgroepen binnen het NJCM:

Werkgroep Asiel- en Migratierecht

Het verbeteren van de penibele en vaak marginale positie van migranten is één van de meest duidelijke uitdagingen als het gaat om mensenrechten in Nederland. De werkgroep Vreemdelingenrecht buigt zich over kwesties met betrekking tot het vluchtelingenrecht, gezinsmigratie, arbeidsmigratie, zaken die betrekking hebben op (het gebrek aan) nationaliteit, vreemdelingenbewaring en mensenhandel.

Ook signaleren de leden situaties waarin etnische minderheden onheus worden bejegend of anders worden behandeld. Juist voor mensen die te maken hebben met een vreemde cultuur, vreemde gewoontes en gebruiken, behoeven aandacht, zodat zij hier een menswaardig bestaan kunnen leiden.

In 2023 behandelde de werkgroep verschillende onderwerpen en werkte mee aan rapportages waarin zij aandacht heeft gevraagd voor onder andere de tekortschietende kwaliteit van de asielopvang en de met mensenrechten strijdige plannen van de regering om gezinshereniging te beperken. Tevens heeft de werkgroep input geleverd voor de evaluatie van de Adviesraad Migratie.

  • Voorzitters: Ralph Severijns & Thijs Toonen
  • Gecommitteerde: Mr. dr. Gerrie Lodder

Werkgroep Europees recht

De leden van de werkgroep Europees recht richten zich op mensenrechten in de Europese Unie, de Raad van Europa en de verhouding tussen deze twee instituten. Daarbij speelt steeds de vraag wat de invloed hiervan is op Nederlandse wetgeving en beleid. In 2024 hield de werkgroep zich bezig met het Rule of Law report 2024 van de Europese Unie. Verdere onderwerpen waaraan de werkgroep op regelmatige basis aandacht aan besteedt, zijn de (implementatie van de) AI Act, de Child Sexual Abuse Regulation, de Media Freedom Act, Frontex en illegal pushbacks en het gebruik van gegevens over afkomst/etniciteit in overheidscommunicatie bijvoorbeeld in criminaliteitsstatistieken. Ook zal de werkgroep zich richten op problematische onderdelen van het hoofdlijnenakkoord en initiatieven om algemeen belang acties en strategische procedures in te perken.

Daarnaast schrijft de werkgroep Europees recht nieuwsberichten over mensenrechten en fundamentele vrijheden in Nederland en Europa voor de website van liberties.eu.

Werkgroep Jeugdrecht

De werkgroep Jeugdrecht bepleit de naleving van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind in wetgeving en beleid. De werkgroep benadrukt daarbij dat een kind recht heeft op een mening; en een mening kan en mag hebben die gehoord, mee- en afgewogen moet worden in wetgeving en beleid en in (juridische) procedures. Aan de mening van het kind moet een bij de leeftijd passend belang worden gehecht.

Thema’s zijn: de identiteitsrechten van geadopteerde kinderen en volwassen geadopteerden, het recht op een ononderbroken ontwikkeling en (passend onderwijs) van alle kinderen en van kinderen die met schooluitval of staatstoezicht te maken krijgen, kinderen die met kinderbeschermingsmaatregelen te maken krijgen, kinderen van ouders die in een complexe scheiding verwikkeld zijn, vluchtelingenkinderen, kinderen die in armoede opgroeien en kinderen die in aanraking komen met politie en justitie. Een mogelijk nieuw  thema wordt digitale kinderrechten en digitale inclusie van kinderen.

Kinderen zijn daarnaast dragers van rechten en zijn rechtssubjecten, echter, zij hebben weinig of geen kennis over hun rechten. Ook zijn kinderen veelal niet bekend met klachtmechanismen en remedies en hebben zij onvoldoende toegang tot het recht. De werkgroep Jeugdrecht benadrukt daarom dat toegang tot het recht en effectieve rechtsmiddelen ook toegang tot herstelrecht voor kinderen moet omvatten.

Werkgroep Mensenrechten en Bedrijfsleven

De werkgroep Mensenrechten en Bedrijfsleven (MEB) houdt de ontwikkelingen in de gaten op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) en de naleving van de UN Guiding Principles on Business & Human Rights. De leden volgen nauwgezet wat de overheid, het bedrijfsleven en andere maatschappelijke organisaties op dit terrein doen en reageren daarop, bijvoorbeeld met een opiniestuk, een steunbrief of een inhoudelijk seminar.

Zo heeft de werkgroep zich de afgelopen tijd gebogen over de gevolgen van de vervuilende raffinaderij voor de bewoners van Curaçao. Verder organiseerde ze een inhoudelijk seminar over de rechtszaak die Milieudefensie tegen Shell heeft aangespannen omtrent het veroorzaken van klimaatschade en het niet in overeenstemming brengen van de bedrijfsactiviteiten met het klimaatakkoord van Parijs. Ook schreven enkele leden van de werkgroep een blog over het Klimaatakkoord in relatie tot de Urgenda-uitspraak.

Daarnaast delen de werkgroepleden regelmatig hun expertise op verzoek van het PILP, de ICJ en andere organisaties.

  • Voorzitter: Positie beschikbaar
  • Gecommitteerde: Positie beschikbaar

Werkgroep Staats- en Bestuursrecht

De overheid grijpt soms diep in het leven van burgers in. Dat is soms nodig, maar dat moet wel zorgvuldig in de gaten worden gehouden. De werkgroep besteedt daarom bijvoorbeeld aandacht aan de ontwikkelingen die spelen rondom rechtsbescherming, toegang tot het recht, demonstratierecht, gelijke behandeling en privacy.

Zo hebben de leden van de werkgroep onder andere op verzoek van de Staatscommissie Rechtsstaat een brief opgesteld met hun belangrijkste overwegingen betreffende de Nederlandse rechtsstaat. Ook heeft de werkgroep bijgedragen aan de input voor het Rule of Law rapport van de Europese Commissie. Daarnaast heeft de werkgroep gereageerd op het wetsvoorstel voor aanpassing van de Awb.

Werkgroep Strafrecht

Twee onderwerpen waarmee de werkgroep Strafrecht zich actief heeft bemoeid, zijn de laatste tijd regelmatig in het nieuws geweest: etnisch profileren door de Nederlandse politie en de oplegging van de levenslange gevangenisstraf.

Maar er is meer: de grote mate van toepassing van voorlopige hechtenis door Nederlandse rechters, de weigering van een afgifte Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG), de modernisering van het Wetboek van Strafvordering, terrorismebestrijding en het verlofstelsel in hoger beroep in strafzaken.

Wanneer de werkgroep ziet dat er misstanden zijn of merkt dat het beleid niet strookt met wet- en regelgeving wordt de expertise binnen de werkgroep aangewend om hier ruchtbaarheid aan te geven. Dat kan zijn door een opinieartikel, een seminar met professionals of het schrijven van een brief aan de verantwoordelijke beleidsmakers. Het komt zelfs voor dat deze middelen allemaal worden ingezet, zoals bij de levenslange gevangenisstraf.

In 2023 heeft de werkgroep Strafrecht weer aandacht besteed aan nieuwe wetten en wetsvoorstellen op het gebied van het strafrecht. Voorbeelden hiervan zijn het wetsvoorstel aanpak georganiseerde criminaliteit tijdens berechting en detentie, het wetsvoorstel strafbaarstelling handelingen gericht op het veranderen of onderdrukken van de seksuele gerichtheid, genderidentiteit en genderexpressie en het wetsvoorstel gegevensverwerking persoonsgerichte aanpak radicalisering en terroristische activiteiten. Ook hebben zij zich beziggehouden met ontwikkelingen op het gebied van etnisch profileren, plaatsing van transgender gedetineerden en de beperking van het demonstratierecht. Op internationaal gebied heeft de werkgroep zich beziggehouden met onder andere het MH17-proces en de sancties tegen Rusland.

Werkgroep Verdragsrapportages

De werkgroep Verdragsrapportages monitort de implementatie van internationale mensenrechtelijke verplichtingen door het Koninkrijk der Nederlanden. Het belangrijkste instrument dat de werkgroep hiervoor gebruikt is het schrijven van alternatieve rapportages aan de toezichthoudende VN-Comités. In deze rapportages beschrijven de leden van de werkgroep, hoe het Koninkrijk haar verplichtingen uit een specifiek verdrag implementeert en waar de juridische en uitvoerende knelpunten zitten. De rapportages worden geschreven in nauw contact met (academische) experts, maatschappelijke organisaties en NGO’s.

In 2019 schreef de werkgroep Verdragsrapportages de gezamenlijke NGO-rapportage over de naleving van het Internationale Verdrag inzake Burger en Politieke Rechten. De rapportage werd verstuurd naar het toezichthoudende Mensenrechtencomité en vervolgens ook gepresenteerd voor het Comité in Genève door één van de werkgroepleden. Het Comité kon op deze manier direct vragen stellen over de rapportage en zo werden de knelpunten in het Koninkrijk nog inzichtelijker gemaakt. In 2023 schreef de werkgroep een schaduwrapportage voor het VN-Comité inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten.

Naast het schrijven van de alternatieve rapportages, participeert de werkgroep in de procedures van de VN-Mensenrechtenraad. Dit doet zij bijvoorbeeld door een rapportage te schrijven voor de mensenrechtenexamens over het Koninkrijk der Nederlanden en door in nauw contact te staan met de Speciale VN-Rapporteurs.

Wil je kennismaken met één van de werkgroepen? Stuur een email naar njcm@law.leidenuniv.nl!