PILP-NJCM start procedure over toegang tot informatie over wapenexport

Op 5 februari 2021 is het Public Interest Litigation Project van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (PILP-NJCM) een procedure gestart tegen de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS) over het recht op toegang tot informatie over een vergunning voor wapenexport naar Egypte. De minister heeft geen enkel aangetroffen document openbaar gemaakt terwijl dit volgens de wet en de mensenrechten wel zou moeten. Zo wordt NGO’s de toegang ontzegd tot informatie over een belangrijk en controversieel onderwerp als het Nederlandse wapenexportbeleid.

Informatie omtrent wapenexportvergunning

Het PILP-NJCM had om informatie gevraagd over een vergunning voor de uitvoer van militair materiaal vanuit Nederland naar Egypte, om na te gaan of voorafgaand aan die vergunningverlening wel een juiste en volledige mensenrechtelijke toets is uitgevoerd. De Minister voor BHOS wees het verzoek af. De gevraagde informatie zou namelijk onder het beroepsgeheim van de Douane vallen. Het PILP-NJCM kreeg geen enkel document in te zien. Het PILP-NJCM is het niet eens met de minister en heeft daarom een uitvoerig bezwaar geschreven tegen dit besluit.

Ook volgens vredesorganisatie PAX is het bij een onderwerp als wapenexport belangrijk dat NGO’s toegang hebben tot de achterliggende besluitvorming en dit kunnen toetsen:

‘Nederland staat internationaal bekend als een van de meest progressieve landen waar het gaat om het openbaren van gegevens over wapenexporten. Juist de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) heeft aan de wieg van die transparantie gestaan. Dat nu, na eerdere succesvolle beroepen op die wet, een vergelijkbaar verzoek afgewezen wordt is onverteerbaar en de reputatie van Nederland onwaardig’, aldus Frank Slijper, wapenhandel expert bij PAX.

Belang openbaarheid overheidsinformatie

De openbaarheid van overheidsinformatie en de toegang tot zulke informatie voor journalisten, NGO’s en burgers is van groot belang voor democratische controle en het goed functioneren van de rechtsstaat. Daarbij functioneren journalisten en NGO’s volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens als public watchdogs. Dit maakt dat de toegang tot informatie onderdeel is van de vrijheid van meningsuiting. Geheimhouding kan inbreuk maken op deze mensenrechten.

Wet open overheid

In januari 2021 is de nieuwe Wet open overheid aangenomen door de Tweede Kamer, die de openbaarheid van informatie in Nederland moet versterken. In het licht van deze ontwikkelingen past het de Minister voor BHOS om het recht op informatie voldoende gewicht toe te kennen, en zich wat betreft een beroep op geheimhouding zeer terughoudend op te stellen, volgens het PILP-NJCM.

Rosa Beets, jurist bij het PILP-NJCM:

‘Het is voor journalisten of een organisatie als het PILP-NJCM van onmiskenbaar belang om toegang te hebben tot overheidsinformatie. Zonder die informatie kunnen wij geen misstanden aan de kaak stellen en de overheid daarvoor verantwoordelijk houden. De recente toeslagenaffaire bij de Belastingdienst laat goed zien hoe belangrijk de openbaarheid van overheidsinformatie is.’

Voor meer informatie over wapenexport en mensenrechten zie het PILP-NJCM dossier hier.