Het was alweer zesenhalf jaar geleden dat de leden en aangesloten organisaties van de International Commission of Jurists (ICJ, de internationale moederorganisatie van het NJCM) voor het laatst bijeenkwamen. De hoogste tijd dus om weer eens te verzamelen: op 23 en 24 maart in Tunis, Tunesië.

Niet alleen omdat het altijd nuttig is elkaar eens in de zoveel tijd te spreken, nee omdat de nood hoog is. Mensenrechten staan wereldwijd sterk onder druk, zo bleek ook overduidelijk uit de indrukwekkende bijdragen van deelnemers uit landen als Venezuela, Polen, Turkije, de Verenigde Staten. Zoals de president van de ICJ Robert Goldman het verwoordde:

‘Since its founding in 1952, the ICJ has played a preeminent, if not unique, role in seeking to promote and uphold the rule of law around the globe. While notable progress has been made over the years, we sadly are now in a period of clear regression. Today the very concept of the rule of law is itself under attack, particularly by self-styled populist leaders on the Left and Right who have embraced and espouse authoritarian, nationalistic and xenophobic policies. Their policies have led to the demonization of immigrants, asylum seekers and minorities, as well as attacks on human rights defenders and civil society organizations, attacks on the civilian judiciary, attacks on the media, attacks on and arrests of opposition leaders, and the use of counter-terrorism laws against peaceful protesters and the use of military courts to try them. Such practices are exquisitely antithetical to and utterly destructive of the rule of law and the rights based system that the ICJ has sought to promote and protect over the years.’

Een somber beeld? Ja. Maar er zijn ook kleine lichtpuntjes. Zo kon het congres plaatsvinden in Tunesië – daar waar de Arabische lente begon. En daar waar hooggeplaatste overheidsdienaren inmiddels openlijk aanwezig kunnen zijn bij het introductieprogramma, zonder dat de deelnemers hoeven te vrezen voor inhoudelijke bemoeienis of mogelijke represailles. Sterker, daar waar de overheid zelfs steun heeft verleend aan de totstandkoming van het congres. Dat was een aantal jaar geleden toch heel anders.

Een ander lichtpuntje? De eensgezindheid die de aanwezigen na twee dagen debatteren wisten te bereiken over een nieuwe ICJ-Verklaring over onderwerpen als de onafhankelijkheid van de magistratuur, de toegang tot het recht, non-discriminatie en de fundamentele vrijheden. En dat is geen sinecure, met ongeveer 100 juristen (waaronder onze eigen ICJ-Commissioner Egbert Myer) uit de hele wereld. Niet voor niets zegt het spreekwoord: twee juristen, drie meningen.

Maar in Tunis overheerste de eensgezindheid. De eensgezindheid dat de Rule of Law en mensenrechten fundamenteel zijn voor een menswaardig bestaan en een onmisbaar bestanddeel van de antwoorden op hedendaagse uitdagingen op het terrein van klimaatverandering en digitale technologie. Het is een kloeke tekst geworden, die we hier graag bijsluiten.

Ton van den Brandt, voorzitter van het NJCM

The Tunis Declaration on Reinforcing the Rule of Law and Human Rights