Commentaar op de concept-protocollen 15 en 16 bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

STRAATSBURG. Op 16 november jl. publiceerde een groep NGO’s – waaronder de International Commission of Jurists en Human Rights Watch – een commentaar op de concept-protocollen 15 en 16 bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Met dit commentaar adviseren de NGO’s de verdragsluitende partijen over de tekst van de protocollen.

De twee protocollen zijn opgesteld door één van de twee ‘drafting’-groepen die speciaal voor de hervorming van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) zijn ingesteld. De werkgroep die de concept-protocollen 15 en 16 opstelde werkt de beslissingen uit die de verdragsluitende partijen zijn overeengekomen in de Brighton Verklaring (april 2012).

De groep NGO’s verzet zich voornamelijk tegen het voorstel in artikel 1 van concept-protocol 15 om het beginsel van subsidiariteit en de ‘margin of appreciation’-doctrine (nationale beleidsvrijheid) te verankeren in de Preambule van het EVRM. Dit zou moeten gebeuren met de volgende tekst: ‘Affirming that in accordance with the principle of subsidiarity, the Contracting Parties have the primary responsibility to secure the rights and freedoms laid down in the Convention, under the supervision of the Court established by this Convention and within the margin of appreciation the Court defines.’

Volgens de NGO’s zou deze tekst duidelijker moeten aangeven dat staten volgens het Hof een bepaalde beleidsvrijheid toekomt bij de toepassing van sommige rechten in het Verdrag, en dus niet bij de toepassing van alle (aspecten van) rechten. De ruimte en reikwijdte van deze beleidsvrijheid hangt af van de omstandigheden van een zaak en de betreffende rechten en vrijheden.

De NGO’s betreuren ook de expliciete verwijzing naar het subsidiariteitsbeginsel en de ‘margin of appreciation’-doctrine an sich. Dit gebeurt ten koste van andere even belangrijke beginselen en doctrines voor interpretatie door het Hof. Hierbij denkt de groep onder meer aan het proportionaliteitsbeginsel, de doctrine dat het EHRM een levend instrument is dat naar hedendaagse opvattingen moet worden geïnterpreteerd en het dynamische karakter van het EVRM.

Concept-protocol 16 (optioneel) biedt ook de hoogste hoven en tribunalen van verdragsluitende partijen de mogelijkheid om adviezen te verzoeken over principekwesties die betrekking hebben op de interpretatie of toepassing van de rechten in het Verdrag en de Protocollen daarbij. Om het effect van de adviezen van het Hof te vergroten, stelt de groep NGO’s voor om de adviezen bindend te maken voor de verzoekende rechterlijke instelling en de autoriteiten van de betreffende staat.