Merkbare bedreigingen

Grondrechten zoals het discriminatieverbod en godsdienstvrijheid staan op allerlei manieren onder druk. Bekend zijn de problemen in ‘gemankeerde’ democratieën, zoals Turkije, Rusland, Polen en Hongarije. In Nederland vormen het populisme en het toenemend nationalisme bedreigingen voor onze grondrechten, bijvoorbeeld als het ertoe leidt dat islamitische vluchtelingen niet meer welkom zijn of wanneer religieuze uitingen verboden worden.

Collectief beheer van goederen

Er doemen echter ook minder voor de hand liggende bedreigingen op. In onze moderne samenleving wordt steeds vaker uitgegaan van nauwe samenwerking tussen overheid en burgers en wordt er steeds meer overgelaten aan de vrije markt. In haar oratie benoemt Gerards het toenemende enthousiasme voor het collectieve beheer van gemeenschappelijke goederen en de ontwikkeling van de deeleconomie als voorbeelden. Daarnaast belicht zij de zichtbare verschuiving van heldere besluitvorming binnen vertegenwoordigende systemen, naar een grote diversiteit van allerlei inspraakmechanismen en varianten van burgerparticipatie.

Bewustzijn van risico’s voor grondrechten

Deze en andere ontwikkelingen leiden tot toenemende betrokkenheid van burgers waardoor het regelen van kwesties op een manier gebeurt die direct aansluit op hun wensen en belangen. Tegelijkertijd ontstaan er zo risico’s voor de grondrechten. Uitsluiting en schending van het discriminatieverbod liggen op de loer, eveneens de gebrekkige toegang tot belangrijke voorzieningen voor bepaalde groepen mensen. Bewustwording van deze schaduwzijden is een groot thema in Gerards’ onderzoek. Gerards roept in haar oratie dan ook op tot bewustzijn van de schaduwzijden van deze ontwikkelingen. Alleen als dat bewustzijn er is, kan worden gezocht naar oplossingen en alleen dan kan worden bekeken hoe belangrijke waarborgen van de rechtsstaat effectief kunnen worden beschermd.

Sinds 1 april 2016 is Gerards als hoogleraar fundamentele rechten verbonden aan de Universiteit Utrecht.

Lees hier het volledige persbericht, website Universiteit Utrecht, 30/03/2017

Lees hier de tekst die Gerards uitsprak op haar oratie.